turkmath.org

1950-1979 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Matematik Bölümünde öğretim üyesi olarak görev yapan  Prof.Dr. Giacomo Saban 19 Ekim 2022 Çarşamba sabah saatlerinde Roma'daki evinde vefat etti.

16 Aralık 1926 doğumlu Giacomo Saban, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik - Fizik Bölümünü bitirdi (1948). Roma Üniversitesi’nde doktorasını yaptıktan sonra (1950) İstanbul Üniversitesi'ne döndü. Hem İstanbul Üniversitesi'nde hem Roma La Sapienza Üniversitelerinde profesör olarak çalıştı. Saban, kuazi asimptotik varyeteler, diferansiyel geometri, uzay eğrileri, açılabilir yüzeyler ve küre yüzeyinde integraller üstüne çalışmıştır.

Kendi Kaleminden Giacomo Saban

(11 Mayıs 2015 tarihinde Özkan Değer'e e-posta ile gönderdiği otobiyografisidir)

16 Aralık 1926 tarihinde İstanbul’da İtalyan vatandaşı olarak doğdum. İstanbul’daki İtalyan Ilık Okulu, İtalyan Orta Okulu ve İtalyan Lisesini bitirdim. Ancak lise bitirme sınavına girdiğimde İtalya faşistlerden yeni kurtulmuş fakat Alman işgali altında idi.  Bu nedenle İstanbul’da üniversite tahsiline devam etmem gerekiyordu.   Halbuki İstanbul Üniversitesinde kaydolabilmem için olgunluk sınavından geçmem gerekiyordu. Ders programı bakımından bana en uygun gelen lise Vefa Lisesi idi çünkü programında Latince vardı. Bu nedenle Vefa Lisesinde olgunluk sınavına girdim.

Bundan sonra Fen Fakültesi Matematik Lisansına kaydoldum.  O sıralarda Fen Fakültesi bina bakımından perişan bir halde idi: Zeynep Hanım Konağı yanmış, dershaneler, kitaplıklar, laboratuvarlar yok olmuştu. Derslerimize kısmen bugünkü Edebiyat Fakültesinin ortasında bir yerde bulunan, Konaktaki yangından kurtulmuş ahşap bir büyük salonunda, bazen ise Süleymaniye Camisinin arkasındaki Biyoloji binasında devam ediyorduk. Matematik Enstitüsü cadde üzerinde bir küçük katta sığınmıştı, kitaplık tek bir küçücük oda idi…

Dört senelik bir tahsilden sonra Matematik-Fizik lisansı ile mezun oldum.  Tahsilim sırasında direkt olarak öğrencisi olduğum kimseler Matematikten Ali Yar Bey, Patrik Du Val, Suzan Hanım (Kahramaner), Altıntaş Hanım (Büke), Ferruh Bey, Kerim Bey; Fizikten Zuber, Sait Akpınar, Dilşat Hanım, Adnan Sokollu, Fouché aklıma geliyor.  Fakat üçüncü seneden sonra doğrudan doğruya öğrencisi olmamakla beraber Cahit Bey, Lütfi Bey gibi kimseler ile çok sıkı temaslarım oldu.   Dördüncü sene öğrencisi olduğum sırada Lutfi Bey’in Fen Fakültesi Mecmuasında yayınlanmış bir çalışmasından hareket ederek bir makale hazırladım ve bu arastırma aynı mecmuada yayınlandı…

1948’in Ekiminde Roma üniversitesinin Sirfî Matematik Lisansına kaydoldum.  O sıralarda benim öğrenci durumunu incelemekle görevli Profesör Conforto İstanbul’da yayımlamış olduğum çalışmayı bazı kimselere yollamamı tavsiye etti.  Bunlardan Bologna Üniversitesi profesörlerinden Beniamino Segre, kendi yazmış olduğu birkaç makaleyi bana cevaben yollamış oldu. Bunlardan bir tanesinden hareket ederek iki çalışma hazırladım ve Segre bunları Lincei Akademisinin mecmuasında yayınlanmalarını sağladı.

30 Mart 1950’de Roma’daki Sırfî Matematik Lisansını bitirmiş oldum.  İstanbul’a döndüğümde, Haziran ayının 15inde, nerede ise 65 senelik esim olan, geçenlerde kaybettiğim Ivet’le evlendim. Kumaş mümessilliği yapan babamın ve ağabeyimin yanında çalışmağa başladımsa da, bunun bütün günümü dolduracak bir tarafı yoktu ve bos vaktımı Matematik Enstitüsünde geçirmeğe başladım.

O sıralarda Kerim Bey İstanbul’da 1952’de yapılacak olan Mekanik kongresinin organizasyonu il meşgul idi.  Kendisi bana bu kongrenin organizasyonu ile meşgul olmamı teklif etti ve bu nedenle beni “Ecnebi uzman” sıfatı ile Fen Fakültesinde çalışmamı sağladı.  1952 senesinin sonuna kadar Kongre ile meşgul oldum: nedir ki Kerim Bey ağır hasta idi ve 1952 senesinin son günü toprağa verildi.

Bu tarihten sonra bir yandan kongrenin kitabının basılması isiyle , öte yandan Ferruh beyin Diferansiyel geometri dersinin tatbikatlarını uygulamakla görevlendirildim.  Bu sırada Ferruh Bey’den kitap basımında birçok ayrıntılı teknikler öğrenmiş oldum.

6 Nisan 1951’den itibaren İstanbul Üniversitesinde ecnebi uzman sıfatı ile Ekim 1958’e kadar çalıştım.  Bir senelik bir aradan sonra 1 Kasım 1959 dan itibaren l Şubat 1979’a kadar Öğretim görevlisi olarak, 1 Ekim 1971’den itibaren 1 Mart 1979’a kadar Profesör olarak bulundum.

Bu arada, 1958’te Roma’da Doçentlik sınavına girmiştim.   1962’de İtalyan Millî Eğitim Bakanlığı benim Üniversite Profesörlüğe laik olduğumu bildirdi.   Bütün bunların sonucu olarak her sene İstanbul Üniversitesinin Şubat tatilinden faydalanarak Roma Üniversitesinde “serbest” dersler vermekteydim.   Ayrıca İtalyan Matematik Cemiyetinin lisans mezunları için yürüttüğü yaz okullarında ders verdim. Roma Üniversitesinde arkadaşlarım olan Andreotti ve Vesentini Pisa Üniversitesine geçtiklerinde serbest ders vermek için Pisa’ya gitmeğe başladım.

Bir ara İstanbul’a davet edilen Prof. Blaschke’nin derslerine devam ettim ve bunları Türkçeye çevirdim.  Daha sonra İstanbul’a gelen Prof. Hasse’yi de tanıdım.

1979 senesinin Mart ayında Istanbul Üniversitesinden ayrıldım.   Ekim ayında “visiting professor” olarak L’Aquila Üniversitesinde ders vermeğe başladım.    O sıralarda birkaç Üniversitede bos olan kürsüler vardı ve bunları doldurmak için açılan sınava girdim.  Bunun sonucu olarak  Kasım 1980’de L’Aquila Üniversitesinde kürsü sahibi profesör olarak atandım.   İtalya’ya döndükten bu yana Roma’da oturuyordum ve L’Aquila’ya gün aşırı gitmek suretiyle görevimi yürütüyordum.  L’Aquila’da birçok idari görev de yürütüyordum.   Nihayet 1984 senesinin Kasım ayından itibaren ta 1948’lerde ilk ayak bastığım Roma’nın tarihî “La Sapienza” Üniversitesine çağrılmış oldum.  Emekliliğime kadar bu Üniversitede bulundum ve yedi ders yılı çok önemli olan Bölüm Başkanlığını yürütüm.   2002 senesinden itibaren emekliyim.

Bu elli sene hocalık devrinde birçok ders okuttum.  İstanbul’da iken ilk olarak Diferansiyel Geometri Uygulamaları, daha sonra Analitik Geometri dersleri, daha da sonra Analize Giriş gibi dersleri verdim ve bunlara ait Türkçe basılmış kitaplarım var.   Ayrıca Andrè Lichnérowicz’in tansör hesabı hakkında yazmış olduğu kitabı Türkçeye çevirdim.   Roma Üniversitesinde verdiğim lineer cebir dersine ait Giuliano Sorani ile birlikte yazdığımız kitabın iki baskısı var. Roma’da iken son sınıf öğrencileri için diferansiyel geometri dersleri verdim.
Giacomo Saban, 2015
 

"Tosun Terzioğlu ve Giacomo Saban, Matematik Tarihi Sohbeti" başlıklı videoları aşağıdaki bağlantılarda bulabilirsiniz.

Mathematics Genealogy Project (Danışman ve Doktora Öğrencisi Bilgileri)

Dikkat: Tablonun altındaki formu doldurduktan bir müddet sonra yazdıklarınız aşağıdaki tabloda görünecektir.

Dikkat: Aşağıdaki formu doldurduktan bir müddet sonra yukarıdaki tabloda yazdıklarınız görünecektir.