Hüseyin Demir
(D: 1916, Bolu - Ö: 4 Nisan 1995, İstanbul)
Biyografisi
1916 yılında Bolu'nun Mengen ilçesinin Pazarköy'ünde doğdu. Babası Demircioğlu Mustafa bey 1917'de ikinci kez askere gittikten sonra bir daha kendisinden haber alınamadı. Annesi Şerife hanım 1925 yılında babasının kardeşi ile evlendirildi. İlkokulu bitirdikten sonra İstanbul'a gönderilldi ve Darüşşafaka'ya giriş sınavını kazandı. 1 yıl hazırlık okudu. Ortaokul ikinci sınıfta Salih Zeki'nin Kamus-i Riyaziyat adlı matematik ansiklopedisinin birinci cildini okudu ve orada gördüğü pisagor teoreminin yeni bir ispatını yaptı. O zamandan sonra geometri hayatının merkezinde oldu.
1935 yılında Darüşşafaka'dan mezun oldu ve giriş sınavında büyük başarı göstererek Yüksek Mühendis Mektebi’ne kabul edildi. Birkaç ay sonra Almanya’da gemi mühendisliği ve Fransa’da maden mühendisliği eğitimi için devlet bursluluk sınavlarını kazandı. Sonrasında Fransa’ya gitmeye karar verdi. Bu arada çıkan Soyadı Kanunu ile Demir soyadını aldı.
31 Mart 1936'da Fransa'ya gitti. St. Etienne'e yerleşti. Fransızca iyi okuyup yazmakla beraber konuşamamakta idi. Fransızcasını geliştirmek için dönemin sonuna kadar liseye devam etti. Fransa'da mühendislik eğitimi için olağan bir hazırlık olan mathematiques speciales derslerine katıldı. 1938’de giriş sınavlarını kazanarak St. Etienne’deki Ecole Superieure de Mine’e kaydoldu. İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle, Fransa’daki eğitimini Amerika’da tamamlamak zorunda kaldı. 1940 Eylül ayında New York’'da Columbia Üniversitesi’nde derslere başladı. 1944 yılında şeref kütüğüne girerek maden mühendisliği ve matematik dallarından birer Master’s Degreeyle mezun oldu. J.F.Ritt, E. Kasner, E.R. Lorch ve P.A.Smith gibi hocaları tarafından öğrenimine matematik alanında devam etmesi ve doktora yapması konusunda teşvik edildi. American Mathematical Monthly’de problemleri basılmaya başladı. Ünlü matematikçi P. Erdös’le tanışıp ondan sonraları Erdös-Mordell Eşitsizliği olarak şöhret kazanan teoremi öğrendi.
1945 yılında bursunun uzatılması için müracaat ettiği öğrenci müfettişliğinden mecburi hizmetini yapmak üzere memlekete dönme talimatını aldı.1945 yazında bir savaş gemisiyle Türkiye’ye döndü. Zonguldak'ın Gelik ilçesi kömür ocaklarına ocak mühendisi olarak tayin edildi. Altı ay sonra da Kandillide’ki ocaklara alındı. Matematik çalışmalarına devam etti. İççokgenler Üzerine Bir Etüd adlı çalışması Fizik-Kimya-Matematik dergisinde basıldı.1946 yılında askere gitti. Ankara Yedeksubay Okulu’nda altı aylık temel eğitimden sonra, kıtada sadece altı ay geçirerek terhis edildi. Annesini yanına alarak Kandilli’ye döndü. Emniyet mühendisliğine terfi etti. 1950 yılında annesini kaybetti. 1951'de Münevver Çakır’la evlendi ve çocukları Nafiz (1952), Nefise (1953) ve Nazmi (1955) dünyaya geldiler. 1954 yılında Alman sınırı yakınlarındaki maden ocaklarında kullanılan yöntemleri incelemek üzere teknik bir heyetle bir aylığına Fransa’ya gönderildi.
Orta DoğuTeknik Üniversitesi’nde Fen-Edebiyat Fakültesi dekanı olan Cengiz Uluçay, 1961 yılında Hüseyin Demir’e Matematik Bölümü’nde yardımcı profesörlük teklif etti. Akademik bir ilerleme ümidi bulunmamasına ve büyük maddi fedakarlıklar gerektirmesine rağmen, en nihayet sadece matematikle uğraşmasına fırsat veren bu teklifi Hüseyin Demir seve seve kabul etti. Ankara’ya taşındı. Bahçelievler’de bir ev satın alarak yerleşti. Hüseyin Demir ODTÜ'de temel analiz ve geometri dersleri verdi, ders notları ve ders kitapları yazdı, problem ve makale üretimine devam etti. 1968 yılında Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü mensuplarından Prof. Dr.Esat Egesoy’un danışmanlığında Simplekslere Dair adlı bir tez yazarak matematik doktoru oldu. ODTÜ Matematik Bölümüne sonradan katılan büyük matematikçimiz Cahit Arf, onun geometrici olarak vasıflarına hayranlık duymuş, hiç olmazsa doçent ünvanı alması için büyük gayret göstermiş, ancak bir netice alamamıştır. Hüseyin Demir çeyrek asırlık hizmetten sonra 1985 yılında yardımcı doçent ünvanıyla emekli oldu.
Türk Matematik Derneğinin çıkardığı Matematik Dünyası dergisinin okuyucularının yazı ve problemlerini zevkle takip ettiği büyük geometri ustası Hüseyin Demir, birkaç yıldır devam eden kalp ve damar rahatsızlıkları sonucunda 4 Nisan 1995 Salı günü saat 15:00 civarında vefat etti.
Kaynakça
- Cem Tezer, Hüseyin Demir: Eserleri ve Hayatı, Matematik Dünyası Dergisi, 1995.
