Türk Matematik Tarihi Arşivi

Hermine Kalustyan, 1914 yılında İstanbul’da doğmuştur. İlk eğitimine Anarad Hığutyun İlköğretim Okulu'nda başlamış, ardından Esayan Lisesi'ne geçmiştir. 1932'de Esayan Lisesi'nden üstün başarı belgesiyle mezun olmuştur. Aynı yıl, üniversite eğitimi için Fransa'ya gitmiş ve Sevres'deki École Normale Supérieure'de matematik öğretmenliği eğitimi almıştır.

Eğitimini tamamladıktan sonra 1936'da İstanbul'a dönmüş ve mezun olduğu Esayan Lisesi'nde öğretmenlik yapmaya başlamıştır. Sonrasında İstanbul Üniversitesi Yüksek Matematik Bölümü'nden de mezun olmuştur. 1941 yılında Getronagan Lisesi'nde de matematik öğretmeni olarak görev almıştır.

Akademik kariyerine İstanbul Üniversitesi'nde devam eden Kalustyan, 1941 yılında Prof. Dr. Richard von Mises ve Prof. Dr. Wilhelm Prager danışmanlığında hazırladığı "Konform Tasvir ve Sulp Bir Cismin Düzlem Hareketi" başlıklı teziyle doktorasını tamamlamıştır. Bu çalışma, 1933 Üniversite Reformu'ndan sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Enstitüsü'nde yapılan dördüncü doktora olup, bu tez ile Hermine Kalustyan Türkiye'de matematik alanında doktora yapan ilk kadın bilim insanı unvanını almıştır.

1948 yılında Esayan Lisesi'nin müdürlüğü görevini üstlenmiş ve bu görevi 1973 yılına kadar sürdürmüştür. Müdürlüğü sırasında okulun bir süredir kapalı olan lise bölümünün yeniden açılmasını sağlamıştır. Eş zamanlı olarak, 1949-1969 yılları arasında Galatasaray Lisesi'nde matematik ve astronomi dersleri vermiştir.

27 Mayıs 1960 Askerî Darbesi'nin ardından, Devlet Başkanı Cemal Gürsel tarafından 1961 Anayasası'nı hazırlayan Kurucu Meclis'e devlet başkanı temsilcisi olarak atanmıştır.

Akademik ve idari görevlerinin yanı sıra çeşitli sivil toplum kuruluşlarında da aktif rol almıştır. Türkiye Astronomi Derneği üyeliği ve Türk Ermeni Azınlık Okulları Vakfı Başkanlığı gibi görevlerde bulunmuştur. Eserleri arasında doktora tezi, "Üniversite Öğrencileri İçin Matematiğe Giriş" ve 1975'te yayımlanan Ermenice "Yeryüzü Geçmişte ve Şimdi: Fezaya Doğru" başlıklı kitapları bulunmaktadır.

1975 yılında, dönemin siyasi iktidarının baskıları sonucu öğretmenlik ve okul müdürlüğü görevlerinden ve Türkiye'den ayrılmak zorunda kalmıştır. Fransa'ya yerleşen Kalustyan, 1983 yılına kadar Paris Eğitimsever Kadınlar Okulu'nda yöneticilik ve matematik öğretmenliği yapmıştır.

1989 yılında Paris'te vefat etmiştir. Vasiyeti üzerine naaşı İstanbul'a getirilmiş, Feriköy Surp Vartanants Kilisesi'nde düzenlenen törenin ardından Şişli Ermeni Mezarlığı'na defnedilmiştir.
 

Kaynaklar

1) https://www.agos.com.tr/tr/yazi/24076/27-mayis-sonrasi-devletin-sille-vurdugu-bir-isim-hermine-kalustyan

2) https://www.oktayaras.com/hermine-agavni-kalustyan/tr/29095