admin 29.11.2025
Ali Başak Karatay, 1941 yılında İstanbul’da doğdu. Babası şair ve felsefeci Namdar Rahmi Karatay, annesi Süeda Karatay'dır. Ortaöğrenimini 1961 yılında Robert Kolej'de tamamladı. Ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde yükseköğrenime başladı ve 1966 yılında mezun oldu. Hukuk eğitimi sırasında, aynı üniversitenin Felsefe Bölümü'nde Hüseyin Batuhan ve Teo Grünberg’in derslerini takip etti; bu süreçte mantık alanına ilgi duymaya başladı.
Mezuniyetinin ardından, mantık çalışmalarına devam etmek üzere Teo Grünberg'in görev yaptığı Orta Doğu Teknik Üniversitesi'ne (ODTÜ) geçti. Matematik, mantık ve felsefe disiplinleri arasındaki etkileşim üzerine odaklanmaya bu dönemde başladı. Mantık alanındaki yetkinliğin güçlü bir matematik bilgisi gerektirdiği düşüncesiyle, her iki alanda da lisansüstü eğitim almaya yöneldi.
Amerika Birleşik Devletleri'nde, Pittsburgh Üniversitesi'nde hem matematik hem de felsefe alanlarında yüksek lisans (Master) derecelerini tamamladı. Mantık alanındaki çalışmalarını derinleştirmek amacıyla, 20. yüzyılın önde gelen mantıkçılarından Alfred Tarski’nin Berkeley Üniversitesi'nde (Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley) yönettiği "Matematiğin Temelleri ve Cebir" çalışma grubuna katıldı. Bu dönemde kaleme aldığı, mantık çalışmalarında matematiğin rolünü inceleyen makalesi Algebra Universalis dergisinde yayımlandı.
Doktora çalışmalarını askerlik görevi nedeniyle tamamlayamadan Türkiye’ye döndü. 1975-1987 yılları arasında ODTÜ Matematik Bölümü ile Boğaziçi Üniversitesi Matematik ve Felsefe bölümlerinde öğretim görevlisi olarak matematik, mantık ve felsefe dersleri verdi.
1987 yılında felsefe alanında doktora yapmak üzere Syracuse Üniversitesi'ne gitti. 1999 yılında, 58 yaşındayken "Sayma Süreci ve Kategori Teorisi: Doğal Sayıların Psikogenezi" başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Bu çalışma; matematik tarihi, matematik felsefesi ve matematiğin temelleri konularını ele alan kapsamlı bir eserdir. Doktorasını tamamladıktan sonra Boğaziçi Üniversitesi Felsefe Bölümü'ne dönen Karatay, 2008 yılında emekli oldu. Emekliliğinin ardından akademik faaliyetlerine devam etti, ders vermeyi ve öğrencilerine danışmanlık yapmayı sürdürdü.
Dr. Ali Başak Karatay, 24 Kasım 2025 tarihinde vefat etti. Karatay’ın cenazesi, 26 Kasım 2025 Çarşamba günü Moda Camii’nde kılınan öğle namazının ardından Nakkaştepe Mezarlığı'ndaki aile kabristanında defnedilmiştir.
Kaynaklar:
1) A. Eden ve G. Irzık, “Ali Karatay’ın Doktora Tezi: Doğal Sayıların Kategori Teorisiyle Modellenmesi”, Matematik Dünyası 2024-1, Sayı 119, s. 64-68.
2) A. Eden, G. Güzeldere, ve G. Irzık, “Ali Başak Karatay: Matematik-Felsefe Kavşağında Bir Mantıkçı”, 100 Felsefecimiz Cilt 2, Der. N. Durmaz, Nobel Yayınları, 2023, s. 313-320.
3) Karatay, A.B. "A generalization of the characterization theorem of Boolean extensions." Algebra Universalis 4, 185–189 (1974). https://doi.org/10.1007/BF02485722
4) Karatay, Ali Başak (1999) The counting process and category theory: The psychogenesis of the natural numbers, Syracuse University, Philosophy - Dissertations. 37.
